Zwierzęta w literaturze

Człowiek jest niezaprzeczalnie częścią natury. Pod pewnymi kątami może nad nią dominować, ale nigdy nie będzie w stanie wyjść poza nią. Z tej świadomości bierze się ludzki szacunek dla przyrody, który przez wieki przybierał różne formy. Jedną z nich jest umieszczanie motywów roślinnych i zwierzęcych w dziełach sztuki.

Największa księga, jaką znał świat, czyli Biblia, zawiera tyle odniesień do zwierząt, że doczekała się różnorodnych opracowań ujmujących bestiarium biblijne. Z najbardziej oczywistych przykładów wystarczy wymienić owcę, która w samej Ewangelii występuje wielokrotnie jako metafora pokornego wiernego. Także antyczna sztuka starożytnego Rzymu, daleka przecież od judaizmu czy chrześcijaństwa, wykorzystuje motyw zwierzęcia - wilczycy karmiącej założycieli miasta Rzym, Romulusa i Remusa. W starożytnej Grecji wielką różnorodność zwierząt znaleźć można w mitach i – co za tym idzie – we wszelkich wytworach sztuk plastycznych, np. w grupie byka farnezyjskiego. Zwierzęta były wszak tym, co ludzie obserwowali na co dzień wokół siebie, poznawali ich zwyczaje i zachowania, a w konsekwencji mogli porównywać je z cechami ludzkimi.

Ta możliwość była wykorzystywana przez wielu artystów wszystkich epok. Choćby znany polski poeta Ignacy Krasicki w licznych bajkach opierał się na motywach zwierzęcych. Pisząc o ptaszkach w klatce czy kruku i lisie, budował morały wcale do zwierząt nie nawiązujące. Także w bajkach wieszcza Mickiewicza pojawiają się zwierzęta, chociaż w innym charakterze niż u Krasickiego. W ogóle bajki i baśnie pełne są istot ze świata fauny. Nie tylko polscy literaci w ten sposób konstruowali swoje dzieła. Wymienić wystarczy choćby Jean'a de La Fontaine'a.

Znane są także dzieła, w których zwierzęta są głównymi bohaterami, ale nie reprezentują ściśle cech ludzkich, nie są metaforami. Choćby ogólnie lubiana powieść "Lassie, wróć" czy, z innej beczki, "Biały Kieł" albo "Konik Garbusek". Można wymienić cały szereg utworów literackich, w których zwierzęta występują jako towarzysze, przyjaciele lub współpracownicy ludzi i reprezentują wyłącznie same siebie. Do takich książek należą np. "Czarownice z Eastwick", saga "Pieśni lodu i ognia" czy sztandarowe polskie "W pustyni i w puszczy".

Zwierząt można szukać w każdej dziedzinie sztuki. Szerokim polem do badania tego tematu jest oczywiście malarstwo. Każdy zainteresowany znajdzie tu całe morze dowodów na to, jak bardzo świat fauny przenika świat człowieka.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *